Robert Silverberg - Twee sterren (MSF 52)

Thorns uit 1967, in een slordige vertaling van Hans Hom onder de titel Twee sterren in 1972 door Meulenhoff uitgegeven, is een literair bedoeld sciencefictionsprookje geworden. Het is niet bepaald zware kost en psychologisch komt het ook niet ieder moment even overtuigend over.

Het verhaal: een zwaar beschadigde man en een behoorlijk beschadigde jonge vrouw, respectievelijk Minner Burris en Lona Kelvin, worden door miljardair en entertainment-producent Duncan Chalk bij elkaar gebracht voor wat toch op geen enkele andere manier geïnterpreteerd kan worden dan een realityshow. Chalk leeft letterlijk van de ellende van anderen. Hij absorbeert hun ongeluk en voedt zich ermee.

Minner Burris is een sterrenreiziger die op de planet Manipool in handen gevallen is van vertegenwoordigers van de plaatselijke levensvorm, die hem chirurgisch veranderd hebben. Hij is een monster geworden en leeft in isolement omdat hij de medemens niet langer onder ogen wil komen. Lona Kelvin is een 17-jarig meisje, honderdvoudig moeder maar tegelijk maagd. Ze heeft haar eicellen af moeten staan voor reageerbuisbevruchting en het is haar niet toegestaan haar kinderen (allemaal bij de zelfde spermadonor) te zien. Dat heeft van haar een eenzaam meisje gemaakt met zelfmoordneigingen.

Om over hun ellende te kunnen beschikken, belooft Chalk beide verliezers datgene wat het allerbelangrijkste voor hen is: een hersentransplantatie naar een nieuw, gaaf lichaam voor Burris, de beschikking over twee van haar baby’s voor Lona. Als tegenprestatie moeten ze een stel gaan vormen. Ik voelde me niet op mijn gemak bij het verschil in zwaarte van de pijn van de twee. Maar ook in andere opzichten is er geen gelijkwaardigheid ontstaan.

Silverberg heeft weinig moeite gedaan om de twee protagonisten sympathiek te maken. De pijn, woede en verdriet van Burris laat de lezer al gauw onverschillig, en de ledige onnozelheid van Lona gaat steeds meer irriteren. Silverberg had bepaald geen smetteloos blazoen waar het vrouwenzaken betrof en in de zestiger en zeventiger jaren werd hij geregeld beschuldigd van seksisme. Zijn weergave van de eenvoudige jonge vrouw Lona zou heden ten dage niet meer door de beugel kunnen. Maar, zoals reeds opgemerkt, er is ook een zuiver verhaaltechnisch bezwaar: doordat de twee mensen in geen enkel opzicht elkaars gelijken zijn, blijft de hele premisse van een mediarelatie met veel diepe pijn als het ware enigszins in de lucht hangen. Geen moment voelde ik me betrokken bij het doen en laten van de twee, tijdens hun uitgebreide tournee.

Na enige tijd en vele conflicten en ruzies en teleurstellingen in elkaar ontdekken ze dat het Chalks bedoeling nooit geweest is ze te geven wat hun beloofd is. Samen trekken ze op naar Chalks hoofdkwartier en vernietigen hem met hun positieve gedachten. Dan vertrekken ze naar Manipool om te vragen of de wezens Lona ook willen veranderen.

Het dunne boekje deed me een beetje denken aan Jammer van de Aarde van Ernest Hill, dat ook gaat over een stelletje dat het uiteindelijk wint van de massamedia. Het boekje is doorspekt met aanwijzingen dat Silverberg een zeer belezen man is. Dat is prima, maar echt veel gravitas krijgt het romannetje er niet door.