maandag 12 februari 2018

Hal Clement – Een zaak van gewicht (MSF 45)

Mission of gravity is redelijk vertaald door Paul Halliwell (op één “ik besef me” na), van wie dit het enige bekende werk is. Ik veronderstel dat we hier waarschijnlijk wel weer te maken hebben met een pseudoniem van één der IWACC-getrouwen: Mieke of Ruurd Groot, bijvoorbeeld.

Hoewel ik het boek in het begin van de zeventiger jaren gelezen heb, kon ik me er maar heel weinig van herinneren. Ik weet nog wel dat ik het heel goed vond, op een vreemde, ingetogen manier. Ook heb ik al die jaren een levendige herinnering aan één specifieke scene in de roman, die blijkbaar een diepe indruk op me gemaakt heeft. En net als bij P. J. Farmers Vreemde verwanten blijkt die scene niet te bestaan!

Een echte mensenschrijver zal Clement nooit worden. Daarvoor is hij teveel een natuurkundige. Hij creëert een wereld die aan alle bekende natuurwetten voldoet, maar die wel die wetten tot hun uiterste consequentie test. In het onderhavige geval betreft het de planeet Mesklin, een superzware planeet met een zeer hoge rotatiesnelheid van slechts tien minuten. Daardoor is zij enorm vervormd geraakt: van pool tot pool heeft zij een doorsnede van 33.000 kilometer, maar op de evenaar een doorsnede van 70.000 kilometer. Het is een discus, met andere woorden. Op de evenaar is de zwaartekracht driemaal de aardse, op de polen het zevenhonderdvoudige van de onze. Een menselijke expeditie neemt een lokale vrije handelsschipper bij de hand om op de zuidpool een gestrande lander te bergen. De lokale protagonist is Barlennan, kapitein van het handelsschip de Bree. Hij is in permanente radioverbinding met de mens Charles Lackland. Na vele avonturen op deze onmogelijke planeet wordt de lander uiteindelijk bereikt, waarbij de autochtone schipper op zijn beurt rijkelijk beloond wordt door middel van menselijke kennis.

Hal Clement
Het spreekt vanzelf dat de plaatselijke bevolking belangrijk afwijkt van de mensen van de expeditie. Het zijn platte, gedrongen veelpotige keverachtigen van veertig centimeter lengte. Al hun kennis, als hun levenservaring is voortgekomen uit die idiote, sterk variërende zwaartekracht en het korte etmaal van slechts tien minuten. En val van tien centimeter zou deze wezens fataal zijn.
Later erkende Clement dat hij zich vergist had, en dat de zwaartekracht op de polen “slechts” 250 g zou zijn, in plaats van 700 g.

De roman werd in eerste instantie als feuilleton uitgegeven in Astounding Science Fiction magazine van april tot juli 1953. Een jaar later verscheen het als hardcover, vier jaar daarna als paperback.

De persoonlijkheden van de bewoners van Mesklin zijn bekritiseerd omdat ze te weinig “vreemd” zouden zijn, teveel zouden gelijken op dat van de mensen. Dat Clement wel trots was op deze planeet, bleek uit het nawoord waarin hij iedereen uitnodigde om zelf verhalen te gaan schrijven die op deze vreemde wereld speelde. Ik weet niet of veel schrijvers aan deze oproep gevolg hebben gegeven.

Uiteindelijk wordt het boek een beetje overheerst door de ietwat steriele schrijf- en denkstijl van de onderwijzer Hal Clement, zij het niet zo erg als in het eerder bij MSF verschenen In twee fasen water.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten