Jack Vance - Emphyrio (MSF 64)

Emphyrio van Jack Vance verscheen in 1973 als 64^e deel in de MSF-reeks. Kennelijk was men nogal blij met dit boek, want in 2001 werd het ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van Meulenhoffs imprint M heruitgegeven. Waarom dit boek speciaal, weet ik niet. Ik vond het eerlijk gezegd niet zo’n sterk werkstuk. Vance heeft veel beter werk geproduceerd.

Het behoorlijk door Warner Flamen (pseudoniem van Mark Carpentier Alting) vertaalde werk trekt ons wel meteen de van oudsher bekende wereld van Vance in. Omdat de avonturenromans van Jack Vance altijd in een specifieke stijl geschreven zijn, met veel kleuren en structuren, met een vaak ietwat pedante, theatrale dialoog en met deftige woorden, besloot ik speciaal voor de lezertjes van dit blog het boek deels in het Nederlands, en deels in het Engels te lezen en ik moet zeggen, die dikdoenerige toon komt regelrecht uit het oorspronkelijk. Goed vertaald, dus!

Jammer dat het zo’n slordig en zelfs ietwat doelloos boek geworden is.

Het verhaal: Ghyl Tarvoke groeit op op de planeet Halma met zijn vader Amiante. Het volk wordt gedomineerd door een paar honderd Heren, die milennia tevoren op de planeet verschenen waren en de maatschappij op een strenge, stagnerende wijze onder controle houden. Zo is bijvoorbeeld mechanische reproductie van wat dan ook (boeken, kamerschermen, noem maar op) streng verboden. Amiante doet dat toch (hij produceert drukwerk met oude teksten over Emphyrio, een van de taboeonderwerpen van de maatschappij van Halma) en wordt gestraft. Uiteraard trekt Ghyl erop uit om achter de waarheid van Emphyrio en de geschiedenis van Halma te komen en uiteraard ontdekt hij die ook. Zoals wel vaker bij dit soort semi-hackwerk boeken, wordt de clou, namelijk dat de Heren zelf de slaven zijn van weer een ander dominant volk op de achtergrond, met de grootste spoed afgeraffeld in de allerlaatste paar pagina’s van de roman.

Jack Vance

Ghyl en zijn queeste doet me sterk denken aan Thorby uit Heinleins Zwerftocht tussen de sterren (MSF 59): dezelfde ontwikkeling van arm en anoniem naar rijk en machtig, dezelfde zwerftocht over diverse planeten, hetzelfde onbevredigde gevoel bij de broodmagere plot. Veel van het verhaal van de reis naar de waarheid huppelt van links naar rechts en een heleboel handelingen lijken weinig tot niets toe te voegen. Het is alsof Vance net genoeg materiaal had voor een kloeke novelle, dat hij vervolgens met allerlei meanderend opvulsel wat substantiëler heeft willen maken.

Omdat het geschreven is door een goede stylist, is het boek plezierig genoeg om te lezen, maar meeslepend wordt deze plofkip nooit en de willekeur en losse eindjes zijn vaak zelfs irritant.